Sancılı adet (Dismenore)

Dismenore nedir?

Dismenore kadınların adet zamanlarınde hissettikleri ağrıdır. Bu periodik ağrı alt karında, orta hatta şiddetli kramp tarzında olup iç kasık bölgesine yayılabilir. Aynı zamanda baş ağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, mide bulantısı, kusma ya da daire eşlik edebilir. Hatta ağrının şiddeti bilinç kaybına yol açabilir.

kadının günlük etkinliğini ve performansını etkileyerek, bilhassa çalışan ya da okuyan kadınlarda iş günü kaybı ve devamsızlığa neden olmaktadır.

Genç kızlar arasında %28 oranında primer dismenore görülmekle beraber, bunların %72’sinde ayda ortalama 2 gün okula devamsızlık saptanmıştır.

Dismenore’nin tipleri :

Dismenorenin iki tipi vardır ; Primer dismenore ve sekonder dismenore. Dismenore, şayet altta yatan herhangi bir patoloji bulunmuyorsa primer olarak bilinir. Primer dismenore genelde 20-25 yaş arasındaki dönemde ve menarştan 6-12 ay sonra görülür. İlk adet döneminde siklusların %60’ı anovulatuardır (yumurtlama olmaksızın) ya da korpus luteum yetmezliğine bağlı progesteron salgısı yetersizdir. Bu nedenle dismenore şikayeti menarştan birkaç siklus sonra görülür. Primer dismenoreli genç kadınların bir kısmına bakılddığında, genel olarak aileleri kızlarına adetler ile ilgili gerekli açıklamaları yapmamışlardır. Niçin adet gördüklerini, nasıl adet olduklarını, adet dönemindeki ağrının nedenini anlatmamıştır. Ya da adet görmenin ayıp olduğu bunun saklanması gerektiği, bu dönemdeki kadının kirli olduğu, adet kanın pis kan olduğu gibi görüşlerle, kızlarımızı rahatlatmak yerine sıkmak, korkutmak hatta aşağılamak yoluna gidilmektedir. Bu şartlarda insanın kendisini iyi hissetmesi olası değildir. Bu genç kadınlar adet zamanlarıni büyük bir korkuyla ve ağrıyla geçirirler.

Primer dismenorede tanı ölçütleri : Dismenore menarştan kısa süre sonra başlar, ağrı genelde suprapubik bölgede lokalize olup kramp ya da spazm biçimindedir. Genellikle adet kanaması ile başlar ve 48-72 saat içinde sonlanır, muayenede pelvik patoloji yoktur.

Sekonder dismenore ise; başlangıçta adet zamanları ağrısız olmakla beraber sonraki yıllarda, 25 yaş sonrasında, sayıların ağrılı olmasıdır. Ağrı adetten önce başlayabilir, adetten sonrada birkaç gün sürebilir. Seneler geçtikçe süresi ve şiddeti artabilir. Ağrının karakteri pelvik patolojinin tipine göre farklılık gösterir. Ağrı endometriozis ve pelvisin iltihabi hastalıklarında künt bir karakter gösterir, polip ve rahim içi araç (RİA) varlığında kolik tarzına döner. Bu kadınlardan iyi bir anemnez almak, dikkatli bir fizik ve pelvik muayene yapmak oldukça önemlidir. Çünkü sekonder dismenorede, altta yatan organik bir neden vardır. Sekonder dismenore tedavisi nedene yönelik olarak yapılır.

Dismenorenin nedenleri ?

Dismenorede ağrının sebebi endometriumdan orijin alan prostaglandin F2 (PGF2) alfa’nın neden olduğu myometrial kontraksiyonlardır. Uterus kontraksiyonlarının amplitüdünden ziyade bazal tonüsü artmıştır. Bu kontraksiyonların yarattığı iskemi ağrı patogenezinde rol oynamaktadır. Bunu tam anlamıyla ortaya koyamıyoruz ancak yapılan araştırmalar, dismenoreli kadınlarda endometriumda ve kanda PGF2 alfa’nın daha yüksek olduğunu göstermektedir. Prostaglandinler uterustaki duyarlı sinir uçlarını ya direkt mekanik ve kimyasal yolla veya endoğrudan bradikinin türevi maddelerin etkilerini arttırmak yoluyla uyarırlar. PG sentez inhibitörü (PG üretimini engel olan) ilaçların kullanılması, uterus etkinliğini azaltıp ağrının da azalmasını sağlamaktadır.

Primer dismenorenin sebebi daha ziyade psikolojik olduğu halde, sekonder dismenorenin altında çok muhtemelen organik bir neden vardır. Bu organik nedeninde araştırılması gereklidir.

Sekonder dismenorenin nedenleri şöyle sıralanabilir ; Myoma uteri, adenomyosis, endometriyal polipler, RİA, doğumsal ya da sonradan olmuş alt genital yol tıkanıklıklarıı, geçirilmiş pelvik infeksiyonlar (PID), iç genital organlarda venöz konjesyon, işlevsel over kistleri. Ağrı bu değişik nedenlerin direkt sonucu olarak ortaya çıkar. Endometrial polip ya da RİA uterus kasılmalarına ve ağrıya yol açabilir. Konjenital uterus anomalilerine bağlı servikal stenoz ya da geçirilmiş müdahalelere bağlı servikal stenoz ya da hasta yaşlıysa, zaman içinde servikal atrofiye bağlı stenoz oluşur. Adet döneminde biriken pıhtılar dışarıya atılamadığı için uterusta kasılmalara bağlı ağrı oluşur.

Sekonder dismenorede ağrı kaynağı uterustan diğer pelvis içinde bulunan komşu doku ve organlar da olabilir. Sekonder dismenore tanısı dikkatli alınan bir hikâye , fizik muayene ve pelvik muayene ile konur. Üretra, adneksler, uterosakral bağlar ve posterior cul-de sac’a dikkat edilir.

Laboratuvar tetkiklerin yardımı çok sınırlıdır. Kan sayımı; fibrom ya da adenomyozisli hastalardaki aşırı kan kaybını değerlendirmede, sedimantasyon süreğen enfeksiyonunda, kan biyokimyası, idrar analizi, vajinal akıntı kültürleri patolojik durumları ayırt etmekte yararlı olabilir. Abdominal ve vajinal ultrason uterus, tuba ve overler ile ilgili patolojileri ortaya koyar. BT ve MR tetkikleri seyreken fayda sağlar. Non invazif teknikler, bariz bir neden bulunmamışsa ve denenen tedaviler yetersiz olmuşsa diagnostik laparoskopi tanı için gerekli olabilir. Aynı zamanda yapılan laparoskopik cerrahi tedaviyi de sağlar.

Primer dismenorede tedavi :

Primer dismenoreli genç kadınlarda ne yapmak gerekir? İlk başta psikolojik olarak bu kadınlara neden adet gördükleri açıklanırsa, kendi kendilerini tanımaları öğretilirse, korkuyu yenmeleri sağlanır ve sayıları daha ağrısız geçebilir.

Eğer bu yetmiyorsa; kadın her adette ağrı çekiyor, ağrılar iş kaybına neden oluyorsa bu durumda hastaya nonsteroid antiantienflamatuarlar (NSA), oral kontraseptifler ya da her ikisi birden verilebilir.

NSA lar siklooksijenaz enzimini inhibe ederek prostaglandin sentezini azaltırlar. Propionik asit türevleri: ibuprofen, naproxene, ketoprofen, fenamatlar, mefenemic acid, mefeclofenamate dismenorenin tedavisinde etkilidir. Bu ilaçlara net kontrendikasyon gastro – intestinal ülserlerdir. Bunların oral formlarının yanısıra bunun yanı sıra süpozituar formları da mevcuttur. İlaçlara başlamadan önce ağrıların altında organik nedenlerin olup olmadığından emin olmak gereklidir. NSAİ’ler yalnızca dismenore süresince kullanıldığından bütün siklus boyunca kullanılan oral kontraseptif ya da aynısı ilaçlara göre daha kolaytir.

gebe kalma olasılığı bulunan hastalarda genelde menstürasyonla beraber, kontrasepsiyon uygulayanlarda ise tedaviye menstürasyondan hemen önce, kramp türü ağrılar oturmadan başlanır. Bu hastalarda tedavi süresince menstürasyonun koyu kahverengi lekelenme tarzında başladığı ve adet miktarının azaldığı gözlenebilir.

NSA’iler yetmezse oral kontraseptif de (doğum kontrol hapı) verilebilir. Oral kontraseptif yumurtlamayı inhibe eder ve böylece ağrıyı geçirir. Genç kızların ilk sayılarınde yumurtlama olmadığı için o dönemlerde dismenoreden şikayetçi olunmaz. Asıl yumurtlamalı zamanlarıne geçtiklerinde şikayetleri başlar. Ovulasyon inhibisyonu ile menstrüel sıvı prostaglanin düzeyleri normal düzeylere düşmektedir. Oral kontraseptifler hem gebeliği engellemede hem de dismenoreyi gidermede etkilidir. Dismenoreli genç bir bayan şayet çocuk sahibi olmak istemiyorsa oral kontraseptif tavsiyelir. 3-4 siklus sonra oral kontraseptifler tek başlarına yetmiyorsa bu sefer NSAI ilave edilir. Oral kontraseptif alımında bazı kadınlar bize kilo aldırıyor, şişmanlatıyor diye ön yargılı davranabilir ancak şu anda kullanılan oral kontraseptifler çok düşük dozlu ve yan etkileri aşağı yukarı hiç yoktur. Sadece bunu muntazam bir biçimde kullanmaları gerekir. Eğer medikal tedaviye cevap alınamadıysa, çok inatçı vakalarda cerrahi yaklaşımlar tavsiyelir. Bunlar laparoskopik yolla yapılan uterosakral ya da presakral sinir transseksiyonu gibi rutin olmayan tedavi biçimleridir.

Sekonder dismenorede tedavi teknikleri :

Sekonder dismenorede ,faktör patoloji neyse, ona göre tedavi yapılır. Bu tedaviler medikal ya da cerrahi olabilir. Örneğin hastanın büyük bir myomu ya da yaygın endometriozisleri varsa bunlar cerrahi tedavi gerektirebilir.Fakat küçük bir adenomyozis odağı ya da küçük bir myom, çok fazla ağrı ya da kanama yapmıyorsa ilk önce medikal tedavi yapılır. Bu medikal tedavide yine non- steroid antiintraflamatuarlar, oral kontraseptifler ya da Gn- RH analogları verilir.

Hastada endometrial polip varsa bunun cerrahi olarak menfaatilması gerekir. Eğer RİA yerinden oynadıysa, uzun uzun yıllardan beri duruyorsa bunun menfaatilması gereklidir. Servikal stenozda serviks dilate edilir, süreğen infeksiyonlarda nedene yönelik antibioterapi yapılır. Bazı sürekli süreğen pelvik ağrılar adet döneminde daha da şiddetlenir.

Bunlar dışında belirgin bir neden ortaya koyulamadıysa; endometriozisten şüpheleniliyorsa diagnostik laparoskopi, tanı için gerekli olabilir, endometriyal patolojiden şüpheleniyorsak histereskopi yapılabilir. Aynı zamanda endoskopik yolla cerrahi tedavi yapılır. Sekonder dismenorede tedaviler daha ziyade patolojik sebebe yöneliktir. Eğer hiçbirşey bulunamazsa ve gerçekten sürekli bir ağrıdan şikayet ediliyorsa yine laparoskopik presakral ya da üterosakral sinirlerin transseksiyonu tavsiyelir.

Özet : Birincisi; genç bir bayan, daha henüz evli değil, her adet döneminde ağrı çekmekte. Bu genellikle primer dismenore olarak karşımıza çıkmaktadır. Adetlerinden korkuyor, saklıyor, her imtihan döneminde rahatsız oluyor, kimseye derdini açıklayamıyor. Bu tip hastalarda jinekolojik bir muayeneden sonra bir patoloji ortaya konulamıyorsa, NSAI ‘ler adetin ilk belirtileri başlar başlamaz kullanılır. Bu yeterli olmazsa oral kontraseptifler eklenir. NSAI kullanılırken hastada bir takım yan etkiler oluşabilir. Özellikle mideye zarar verilebilir. Oral kontraseptifler verirken de, hastaya yan etkileri konusu ile ilgili bilgi verilmesi gereklidir.

İkinci tablo 25-30 yaş civarında bir kadın, daha önce sayıları sancılı olmuyordu ancak son yıllarda her geçen dönem daha da şiddetlenen ve daha da uzun süren adet ağrıları çekiyor. Hastanın bunun yanı sıra akıntısı olabilir. Hastaya genel ve jinekolojik muayene yapılır, servikal akıntı kültürü ve smear alınır. Abdominal ve vajinal ultrason ile tanı konulur. Daha sonrada hangi patoloji bulunduysa buna yönelik tedavi uygulanır.

Eğer kadınların ağrıları sancılı ise bu şikayetlerin altında ciddi nedenler yatabilir. Onun için her kadının kesinlikle, evli olsun olmasın, senede bir kezkadın doğum uzmanına muayene olması gereklidir. Evli olanların senede bir kez vajinal smear yaptırmaları gereklidir. Yani çözümlerini kendi kendilerine üretmemeleri kesinlikle gidip muayene olmaları ve muayene sonucunda ne çıktıysa ona göre tedavilerini yaptırmaları gerekir.

Hastalığınızı bize danışın http://www.hastalikdanis.com/sancili-adet-dismenore/

Hastalıklarla ilgili soru cevap, Sifali Bitkiler, Bitkisel Ürünler